lek. med. Agnieszka Kluczna
Pracownia Medycyny Paliatywnej
Medycyna paliatywna jest specjalizacją i nową dziedziną medycyny stanowiącą odpowiedź na niezaspokojone potrzeby pacjentów w terminalnym stadium nieuleczalnych chorób. Realizuje ona swoje zadania poprzez stacjonarne, ambulatoryjne i domowe jednostki organizacyjne opieki paliatywnej, których celem działania jest poprawa jakości życia pacjentów i ich rodzin stojących w obliczu problemów związanych z zagrażającą życiu chorobą, poprzez zapobieganie cierpieniu i łagodzeniu go za pomocą wczesnego wykrywania, ocenie i analizie, leczeniu bólu oraz innych problemów fizycznych, psychospołecznych, duchowych i emocjonalnych. Zasady, które wyróżniają i odróżniają ją od innych specjalizacji to:
- holistyczne podejście do problemów chorego
- wielodyscyplinarne stanowisko
- uznanie rodziny za środowisko pacjenta
- przedkładanie opieki nad terapię
- pełne poszanowanie dla przekonań i potrzeb duchowych i religijnych pacjenta.
Pandemia COVID -19 i związane z nią restrykcje epidemiologiczne w znacznym stopniu ograniczyły a nawet uniemożliwiły realizację powyższych założeń. W trudnej sytuacji spowodowanej niedostatecznymi zasobami maseczek, przyłbic i środków ochrony osobistej niezbędnych dla personelu realizującego świadczenia znalazły się wszystkie jednostki opieki paliatywnej. W celu minimalizacji ryzyka transmisji wirusa SARS-CoV-2 ograniczono kontakt osobisty z pacjentami poprzez zastąpienie wizyt w domu teleporadami, z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych lub innych systemów łączności, o ile nie będzie zagrażało to pogorszeniem stanu zdrowia pacjentów. W związku z zakażeniami COVID -19, przymusowymi kwarantannami personelu realizującego świadczenia i alokacją członków zespołów terapeutycznych na oddziały szpitalne COVID-19, zmniejszeniu uległa ilość osób wykonujących świadczenia w zespołach domowej opieki paliatywnej, poradniach medycyny paliatywnej i oddziałach stacjonarnych opieki paliatywnej.
Dystansowanie społeczne i zakaz odwiedzin w hospicjach stacjonarnych i oddziałach medycyny paliatywnej spowodowały brak możliwości obecności osób bliskich i towarzyszenia umierającym pacjentom. Wraz z rozwojem pandemii Ministerstwo Zdrowia wychodząc naprzeciw potrzebom w tym zakresie opracowało zalecenia dla jednostek organizacyjnych opieki paliatywnej w okresie pandemii COVID-19. Wytyczne usprawniły proces udzielania świadczeń i przyczyniły się do poprawy dostępności i jakości udzielanych świadczeń.
Wskutek ograniczenia dostępności do leczenia podstawowego i specjalistycznego, w 2020 roku zaobserwowano znaczny spadek liczby pacjentów skierowanych do opieki paliatywnej. Obecnie natomiast obserwuje się znaczne zwiększenie się liczby skierowań ponad liczby sprzed pandemii COVID-19, być może z powodu wzrostu liczby chorych z zaawansowanym, nieleczonym w odpowiednim czasie, nowotworem.