Szczepienia dzieci i szczepienia dorosłych – przyszłość programu szczepień w Polsce
Joanna Peradzyńska
Zakład Epidemiologii i Biostatystyki, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Pandemia COVID-19 ukazała zasadniczą rolę szczepień we współczesnym świecie. Potrzebne są technologie umożliwiające szybkie opracowywanie oraz produkcję nowych szczepionek. Średni czas wprowadzenia nowej szczepionki wynosi około 10 lat. Jednak dzięki postępowi nauki, w ciągu pierwszego roku od wybuchu pandemii wyprodukowano i wdrożono kilka szczepionek przeciw COVID-19. Nowe technologie obejmują produkcję szczepionek wektorowych oraz szczepionek opartych na kwasach nukleinowych, które można skonstruować, wykorzystując jedynie sekwencję genetyczną patogenu, co znacznie przyspiesza procesy ich opracowywania i wytwarzania.
Grupą, która na przestrzeni lat odniosła szczególne korzyści z wprowadzenia oraz ciągłego poszerzania spektrum szczepień są dzieci, zwłaszcza te najmłodsze. Jednakże, również w populacji dorosłych szczepienia są ważnym elementem prewencji pierwotnej, zapobiegając przedwczesnym zgonom, przede wszystkim wskutek powikłań chorób infekcyjnych. Co więcej, szczepienia wykorzystuje się obecnie nie tylko w celu zapobiegania infekcjom, ale są one również stosowane w przypadku chorób nieinfekcyjnych takich jak np. schorzenia autoimmunologiczne, nowotwory, alergie.
Wciąż trwają prace nad nowymi technologiami. Wśród preparatów, które prawdopodobnie w niedalekiej przyszłości będą dostępne są szczepionki przeciwko paciorkowcom z grupy B oraz wirusom RSV i CMV. Mają one dać ochronę najmłodszym – czyli noworodkom i niemowlętom.
Kolejnym ważnym kierunkiem rozwoju nowych szczepionek jest zwalczanie zakażeń szpitalnych, szczególnie opornych na antybiotyki bakterii Gram-dodatnich (Staphylococcus aureus), Gram-ujemnych (Klebsiella spp. i Pseudomonas aeruginosa).
Poza wymienionymi powyżej działaniami, trwają badania nad udoskonalonymi metodami dostarczania antygenów, takimi jak np., liposomy, cząstki polimerowe i inne. Ponadto opracowywane są innowacyjne techniki podawania szczepionek, eliminujące konieczność ukłucia. Obecnie dostępne są szczepionki przeciw zakażeniom takim jak wirusowe zapalenie wątroby typu B, czy też zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego jednak, szczepionki przeciwko innym przewlekłym infekcjom stanowiącym istotny problem zdrowia publicznego na świecie nadal są wyzwaniem (HIV, gruźlica i malaria), mimo, że prace nad ich opracowaniem trwają od lat.
Pandemia COVID-19 pokazała również niestety jak szeroki zasięg mogą mieć działania ruchów antyszczepionkowych. Błyskawiczne rozprzestrzenianie się dezinformacji na temat szczepionek jest możliwe dzięki upowszechnieniu mediów społecznościowych oraz dostępności wyszukiwarek internetowych. Dlatego konieczne są wspólne działania personelu medycznego, naukowców oraz osób odpowiedzialnych za zdrowie publiczne, aby zapewnić skuteczną i wiarygodną komunikację ze społeczeństwem.
Dzięki żmudnej pracy naukowców i wprowadzaniu coraz bardziej zaawansowanych technologii wydaje się, że program szczepień ochronnych dedykowanych zarówno dla małych jak i dla dorosłych Polaków będzie się stale poszerzał. Ważne jest aby skutecznie przekonywać całe społeczeństwo o niepodważalnej roli szczepień.